In het spoor verscholen

Over hengels, otters en niet zo bange wezels...

Meer dan vissen, zo luidde de titel van mijn vorige bericht. Andersom had ook gekund, vissen is meer… Vissen is immers veel meer, meer dan enkel vis vangen. Het is voor mij een onderdeel van een groter geheel, de samenhang waar ik graag in op ga en deel van word. Met de hengel in de hand langs de waterkant. Speurend naar beroering in het oppervlak en naar ander bewijs van activiteit onder water. Ik tracht het water te lezen, probeer de kenmerkende hoekjes te herkennen. Zoals het half vergane overblijfsel van een stuk walbeschoeiing dat een stukje schaduw werpt en waar het onder de kant vast en zeker iets dieper is. Of de restanten van waterplanten van afgelopen zomer, nu nog net zichtbaar boven de bodem. En die overhangende boom, de klassieke stek. Veelbelovend, maar ook een stek die, zo weet ik, graag spinners, streamers en ander tuigage verzamelt in haar takken. Zo zijn er meer eigenaardigheden in elk water. Plekken waar de snoek zich graag ophoudt en de karper misschien rondscharrelt.

Het is niet alleen de buit die telt. Meer nog is het de jacht zelf waar het om draait; zoeken, beoordelen, wachten, activeren en reageren. En het is niet enkel de vis die er toe doet. Er is meer om na te sporen, na te jagen of te vinden. Daar zie ik een oud, roestig hoefijzer. Even verderop liggen de scherven van eenvoudige tegeltjes, tichelwurk dat ooit ergens in de buurt de kleine woonkeuken van een boerderijtje sierde. Nu liggen ze, half bedolven onder restanten van waterplanten, op de oever na de laatste ronde hekkelen. Sporen van een verleden dat tot voor kort verborgen bleef op de bodem van de poldersloot en waarvan het verhaal nu even aan het licht komt. Tekenen uit vroeger tijden die de achtergrond schetsen van de omgeving waarin ik mij bevind. Een sfeer die verder wordt ingekleurd door de immer veranderende maar o zo herkenbare aanduidingen van de seizoenen. Zoals nu in de herfst de vluchten ganzen die hun unieke lijnenspel opvoeren aan de heldere ochtendhemel. En natuurlijk de fluitende roep van de smienten. Of anders wel de kenmerkende roep van al die andere doortrekkers en wintergasten die juist nu zo massaal tegelijkertijd aanwezig lijken te zijn.

Ruimte

Vissen is meer…vissen is een ervaring. Een ervaring die ik bij voorkeur opdoe in een mooi landschap. In de ambiance van de weidse polder, of bijvoorbeeld in het wilde terrein van de oude veengebieden. Omstreken waar de bebouwing meestal ver weg is en auto’s nog uit het zicht blijven. Een oord dat je natuur zou kunnen noemen. Met de hengel in de hand de natuur in. De hengel is essentieel voor de gewaarwording. De hengel is als een fijnbesnaard muziek instrument waarmee de zinnenstrelende ervaring wordt gecreëerd. Maar het zijn de tijd en de plaats die de entourage bepalen, en zo de klanken kleur en warmte geven. En, vanzelfsprekend, zoals niet elke viool een Stradivarius is en de ene uitvoering verschilt van de andere, zo is ook de ene hengel de andere niet. Mooie instrumenten zijn namelijk zeldzaam, goede muziek die je raakt net zo. Voor mij liever geen 'one-hit-wonder', maar bij voorkeur de doorleefde soul van een liefhebber, gespeeld op een instrument dat gebouwd werd door een vakman met de kennis en ervaring die lang genoeg terug gaan om traditie te kunnen noemen. Een instrument dat wanneer het goed is ook goed blijft. Een instrument dat zelfs beter wordt naarmate het langer wordt bespeeld.

Rapier...

goed, maar nog fonkelnieuw

...ingespeeld

Genoeg over het hengel materiaal…terug op het spoor. Terug de natuur in. Soms zijn ontmoetingen in de natuur buitengewoon. Gebeurtenissen die in de herinnering blijven als een bijzonder voorval door het onverwachte zeldzame aspect of door een speciale betekenis. Zo blijft mij altijd het moment bij waarop een familie wezels mij staande hield. Moeder wezel met haar stel jongen die springend en rennend in het hoge gras over elkaar heen buitelden. Geen moment stil waren zij als kwikzilver. En in tegenstelling tot het bekende gezegde absoluut niet bang. Ongestoord gingen zij minuten lang  hun gang tot ze mij in verwondering achter lieten.

Een andere gedenkwaardige belevenis was de ontmoeting met een grotere neef van dezelfde familie, lang geleden tijdens de gezinsvakantie in Zuid Engeland. Op een van onze wandelingen in die zomer zag ik plots een das achter ons over het pad schuifelen. Ik kon mijn ogen niet geloven, net als mijn ouders en broers, want ik was de enige die het had gezien…Misschien was ik me toen al meer bewust van alles om mij heen, of werd ik gewoon meer afgeleid waardoor ik mij had omgedraaid. In ieder geval, toen iedereen wel keek, besloot deze das gelukkig terug te keren op haar schreden en stak het pad nogmaals over om vervolgens ritselend te verdwijnen in één van die hoge, steile heggen die zo typerend zijn voor de kleine Engelse landweggetjes.

Ja, ik heb wel wat met de marterachtigen. Het zijn prachtige dieren die mij met hun gedrag fascineren. Het meest aansprekend vind ik de otter, een speelse en intelligente rover en visser. En de otter is een symbool voor een gezond watersysteem met een evenwichtig bestand aan vissoorten, wat mij als visser met een voorkeur voor snoek, baars en ruisvoorn tevreden stemt. De bekoring van deze zwerver gaat bij mij een eind terug. Ik hoorde of las vroeger wel de verhalen over de otters in Friesland. Soms was dat niet positief, zoals bij de (beroeps)vissers die in de otter hun concurrent zagen. Ook waren er altijd weer verhalen van mensen die een otter hadden gezien. Ongetwijfeld betrof dit  in die tijd meestal geen otters maar flink uit de kluiten gewassen muskus- of beverratten. Nog weer oudere verhalen gingen over de otterjacht. Tegenwoordig is de jacht op deze dieren niet meer voor te stellen, maar tot halverwege de vorige eeuw bracht een pels een voor die tijd groot bedrag op.  De otterjacht was dus een serieuze aangelegenheid waarbij ook één van de Friese hondenrassen werd ingezet. Dit hondenras, wetterhoun, staat dan ook wel bekend onder de naam otterhûn. Honden en otters zijn niet zo’n goede combinatie, voor de otter. Dat kwam ook tot uiting in een boek dat ik ooit las. Dat boek, volgens mij ook nog als film of serie op tv vertoond, voedde pas echt de verbeelding. Tarka de otter, een verhaal vol hoop en geluk maar met een dramatisch einde.

Verborgen wereld

Tot een ontmoeting met de otter is het nog niet gekomen. Maar dat zou, met geluk, toch zomaar kunnen. De otters die gedurende het laatste decennium in het grensgebied van Friesland en Overijssel zijn uitgezet hebben zich als populatie redelijk gevestigd. Ook worden inmiddels tot ver buiten deze gebieden exemplaren gezien en zijn hun sporen aangetroffen. En onlangs, na de uitzet van enkele dieren in de Alde Feanen, is er opnieuw een gebied bijgekomen waar de otter de kans krijgt om zich weer te vestigen (een uitzet die helaas ook een trieste kant kende doordat twee van de dieren plotseling kwamen te overlijden vlak voor hun uitzetting).

Sommige ottersporen laten aan duidelijkheid niets te wensen over.
Ook grote volwassen snoek is prooi. De punt van de heren maat laars
geeft een indicatie van de verhoudingen. (foto: Auke Kuiper, de RietNymf)

Iemand die zeer betrokken is bij het wel en wee van de otters in Nederland is Auke Kuiper. Auke is uit de aard van zijn beroep en interesse een kenner van de Rottige Meente en van de flora en fauna in dit natuurgebied. Tijdens mijn onderzoek voor een artikel (Elke sloot kan een rivier zijn...) t.b.v. een speciale uitgave van De Nederlandse Vliegvisser ontmoette ik Auke in natuurcentrum de RietNymf. Dit natuurcentrum is gelegen in de Groote Veenpolder  nabij de Rottige Meente en is een initiatief van Auke Kuiper en Ingrid Jansen. Het natuurcentrum is een plek waar natuurbeleving en natuur- en milieu educatie centraal staan. Zo is De RietNymf de startplek voor verschillende excursies in de Rottige Meente en omgeving. Noemenswaardig in dit kader zijn de otter excursies waarbij de deelnemer geïnformeerd wordt over het leven van de otter en waarbij men het veld in gaat op zoek naar de sporen van otters. Een bezoek aan dit centrum is zeker de moeite waard. Is het niet voor een excursie, dan misschien wel voor een goed gesprek of het delen van een ervaring uit de natuur. Een dergelijk bezoek is goed te combineren met een dagje vissen. De omgeving leent zich daarvoor. Want hoewel de natuurgebieden vanzelfsprekend beperkt toegankelijk zijn, in de directe omgeving zijn bijvoorbeeld mooie polders te vinden die nog volop ruimte bieden aan de weidelijke sportvisser. En de otters in deze contreien laten zich niet beperken door de geldende bepalingen van de natuurgebieden. Dus de kans op die ene bijzondere ontmoeting blijft altijd aanwezig. Het spoor ligt er... en ontsluiert de verbeelding.


Voor meer informatie over de RietNymf kunt u hier klikken